Sözlü Eser Senin Olsam (Yürük Semai) - Orkun Zafer Özgelen - Maye-i Kevser

[orkun zafer özgelen]

Eser:

Senin Olsam (Yürük Semai)​

Bestekâr:

Orkun Zafer Özgelen​

Güftekâr:

Şair Nedim​

Makam:

Maye-i Kevser​

Form:

Yürük Semai​

Usûl:

Yürük Semai​

Güfte:

Dövülmeye Sövülmeye Kovulmaya Billah​

Hep Kailim Ama Kim Efendim Senin Olsam​

​

Daim Arayan Bulsa Civanım Beni Sende​

Bir Gonca Gül Olsan Da Senin Gülşenin Olsam​

Kaynak:

Kevseri Mecmuası​

Diğer Bilgiler:

Kevseri Mecmuasında terkibi verilen fakat kullanılmayan Nayi Mustafa Kevseri'ye ait olduğu düşünülen Maye-i Kevser makamında yaptığım Yürük Semai. Min gayri haddin söylemeye de çalıştık.​

​

Makam mecmuada şöyle tarif ediliyor; "Maye-i Kevser oldur ki Şehnaz perdesin hareket edip, Eve ve Acem ve Neva ve Hicaz, Segâh'ta kalub, yani Müstear terkibine girüb, bade Segâh ve Nihavend perdesi ile bi-Dügâh, Rast ile Irak idüb, andan Irak, Rast, Nihavend, Rast, Irak perdesinde karar ider"​

​

 

[Derûnhân]

Yeni bir makam ile tanışmak güzel oldu. Bu makam eski kaynaklara dayandığı için özelliği var. Bizimle bu eseri paylaştığınız için teşekkürler. Eseri arşive aldık.

 

[Levent Çelik]

Emeklerinize sağlık. Yalnız tarife göre ben, Evcara makamını anladım. Sirasiyla Sehnaz, Evic ve Acem ve Neva perdeleri diyor ki bu neva üzerinde hicaz demek.

 

[Levent Çelik]

Bu arada başka bir konuda perdelerin adlarından bahis açılmıştı. Bugün Kürdi dediğimiz perde, Nihavend olarak zikredilmiş.

 

[orkun zafer özgelen]

Emeklerinize sağlık. Yalnız tarife göre ben, Evcara makamını anladım. Sirasiyla Sehnaz, Evic ve Acem ve Neva perdeleri diyor ki bu neva üzerinde hicaz demek.

Evcârâ makamının 18. yüzyıl sonlarında, III. Selim tarafından terkib edildiği yazıyor kaynaklarda. Kevseri Mecmuası 18. yüzyılında başında yazılmış. Zaten Kantemiroğlu edvarının kopyası da deniliyor. Belki bu makamın terkibi aynı gibi görünse de, Evcârâ makamı Evç makamı ile ilişkili daha çok. ârâ eki süslemek manasına geldiğinden. Evç makamını süslemek, çeşnilendirmek, Hicaz ile bezemek lazım. Burda ise Şehnaz perdesi ile seyre başlaması makamın özelliklerinden biri. Evcara %95 Evç perdesi ve civarından başlar seyre, eserlerden gördüğümüz kadarıyla

 

[Levent Çelik]

Evic ile beraber Acem perdesini kullanmamışsınız. Tarife göre ayni cumle içinde sırasıyla basılacak perdeler arasinda Sehnaz ve Evic den sonra Acem, yani (Mi#) de var. Bu sesler Evcaranin da sesleri. Siz tarifle ihtilafli olarak mi# kullanmamışsınız. Makamin ne zaman bulunduğu sonraki mevzu. Muhayyer perdesi merkezli başlayacağını nereden anladiniz?

 

[orkun zafer özgelen]

Evic ile beraber Acem perdesini kullanmamışsınız. Tarife göre ayni cumle içinde sırasıyla basılacak perdeler arasinda Sehnaz ve Evic den sonra Acem, yani (Mi#) de var. Bu sesler Evcaranin da sesleri. Siz tarifle ihtilafli olarak mi# kullanmamışsınız. Makamin ne zaman bulunduğu sonraki mevzu. Muhayyer perdesi merkezli başlayacağını nereden anladiniz?

O da bestecilik özgürlüğü. Her zaman o perdeyi kullanmak zorunda olmazsınız. Yalnız bu bilenler için geçerlidir. Yani ben orda Evç üzerinde segâh yapıp, Hicaz perdesinde Hicaz yap demek istediğini biliyorum ama yapmıyorum. Bu da bir seçim . Bununla beraber Usule auftakt ile başladığım için farketmemiş olabilirsiniz ama Şehnaz perdesi ile başlıyorum zaten seyre. Şehnaz perdesinden hereket et diyor zaten. Bu arada Her eser müellifin tarifiyle hareket etmek zorunda değil. Yoksa bütün bu makamda yapılan eserler aynı perdeleri kullanmak zorunda kalırdı. Bunlar didaktik makam tarifi ve bir rehberdir.

 

[Levent Çelik]

Öğrenmem gereken çok şey olduğunu biliyorum, hatırlattığıniz için teşekkür ederim. Terkibi keşfeden ve ilk örneğini yapan bir bestekâr olarak en azından birkaç eserinizi tarife uygun yapmanız beklenir. Sonra varyasyonlara girersiniz. Vesselâm...

 

[orkun zafer özgelen]

Öğrenmem gereken çok şey olduğunu biliyorum, hatırlattığıniz için teşekkür ederim. Terkibi keşfeden ve ilk örneğini yapan bir bestekâr olarak en azından birkaç eserinizi tarife uygun yapmanız beklenir. Sonra varyasyonlara girersiniz. Vesselâm...

Yok yanlış anlamayın Levent bey. Benim kimseye öğretmek gibi bir şeyim yok. Ben bu aralar bir seyir kitabı yazıyorum da, çok kaynak okudum ve araştırdım. O yüzden bu kadar malumatfüruşluk yapıyorum sanırım. Ben makamın Evcârâ'dan ayrılan yönünün seyre Şehnaz perdesinden başlamasından kaynaklandığını düşündüm. Terkip eden tarifini yapar. Ayrı terkip notalarıyla başka bir şey daha yaparız min gayri haddin

 

[Faruk İnan]

Eser için teşekkür ederiz, ağzınıza sağlık.

Bu konuda Levent Bey'e katılıyorum. En azından kaygısını anlıyorum. Pek tabii bestekâr birebir makam tarifine uymak mecbûriyyetinde değil ama yeni bir makam kullanacaksa o makamdan bir takım bestelemek zorunda. Hâl böyle olunca da üslup birliği olsun diye cümlelerin de birbirinden kopuk olmaması icâb ediyor diye düşünüyorum. Örneğin Evcârâ'dan bahis açılmış; Mehmed Ağa'nın takımında müthiş bir üslup birliği var ve iki beste ve iki semâî sanki birbirini tâkip eden girift, tek bir eser gibi. Bu hem makâmın kolay anlaşılmasını sağlıyor hem de bütün kafa karışıklığını ortadan kaldırıyor. Bu dört eseri meşk eden bir insanın Evcârâ hakkında aklında bir soru işâreti kalmıyor.

Yukarıdaki târif ise bana göre inici bir Revnâknümâ'dan başka bir şey değil. Ne dersiniz?

 

[orkun zafer özgelen]

Hocam böyle lafzi seyirler genelde makamın seyrini anlatmak içindir. Perdeler hareketleri veya makamda çok kullanılan perdeleri anlatmak için kullanılır. Müellifin verdiği perdeleri harfi harfine kullanmak gibi bir şart ben okuduğum edvarlarda ve örnek eserlerde görmedim. Örneğin Suzidilârâ (bakın burda da 'ârâ' eki gelmiştir) makamı III. Selim tarafından terkip edilmiştir. Onun musahibi Abdulbaki Nasır Dede, III. Selim'in verdiği emirle yazdığı Tedkik ü Tahkik adlı edvarında bu makamın tarifini, Prof. Yalçın Tura'nın çevirisinden ekte veriyorum. Tarifte diyor ki "Buselik perdesinden başlayıp Çargâh perdesine çıkar". Fakat bu makamı terkib eden III. Selim hiç bir Suzidilara eserinde Buselik perdesinden girmemiştir. Bu, makamın Buselik perdesini çok kullandığını ve o civarda hareket etmesini hatırlatmak içindir. Ben mevzuyu burda kesmek istiyorum izninizle. Çünkü gerçekten çok kafa yoruyorum seyir konusuna bu aralar. Haddimi aşmak istemem

 

[Derûnhân]

Bence bu sohbetin olması güzel bir şey. Tam istediğim ve beklediğim ortam. Bu meseleleri berâberce konuşmak ve tartışmak gerek. Öyle olduğu zaman işte insan bir şeyler öğrenebiliyor. Ben meselâ bunları bilmiyorum, sizin sohbetinizden öğrendim bilgileri. Üslup olarak da gâyet medenî bir şekilde sohbet ediliyor, çok güzel bir durum.

 

[Faruk İnan]

Ben mevzuyu burda kesmek istiyorum izninizle. Çünkü gerçekten çok kafa yoruyorum seyir konusuna bu aralar. Haddimi aşmak istemem

Estağfirullah, ben sadece makâmı anlamaya çalışıyorum üstâdım. Zahmet edip bilgilendirdiğiniz için teşekkür ederim.