Sözlü Eser Çeşm-i Meygunun ki Bezm-i Meyde Canan Döndürür - Zaharya - Segah

[Makam]

Eser:

Çeşm-i meygunun ki bezm-i meyde canan döndürür​

Bestekâr:

Zaharya​

Güfte Sâhibi:

Mehmet Ragıp Paşa​

Makam:

Segah​

Form:

Beste​

Usûl:

Çenber (Ağır)​

Güfte:

Çeşm-i meygûnun ki bezm-i meyde cânân döndürür​

Sâki-i gül-çehre gûyâ câm-ı rahşân döndürür​

Berg-i ruhsâr-ı arakrîz-i gülâb-ı şerm olur​

Ol gül endâm ki âgûşunda yârân döndürür ​

Örnek:

​

Kaynak:

Sanat Müziği Notaları​

Nota Arşivleri | v7​

ISAM, Cüneyd Kosal Türk Mûsıkîsi Arşivi | v8, v9​

Diğer Bilgiler:

Arşiv No: 2978 -​

Dârülelhân Külliyâtı 089​

ISAM, Cüneyd Kosal Türk Mûsıkîsi Arşivi: D-13/42-1 , D-60/418-1​

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Bu eserin eski yazı ile yazılmış notalarının tamamında eser çargâh-nevâ ile başlıyor. Ancak Dârülelhân her nedense eseri Segâh'tan başlatmış. Bu da eserin sonraki bütün notalarda ve icralarda Dârülelhân'ın tasarrufu ile şekillenmesi ile neticelenmiş. Neden böyle bir şey yapılmış. Segâh'tan başlayan tek bir nota yokken, Dârülelhân neden böyle bir tasarrufta bulunmuş anlayamıyorum doğrusu. Acaba nazarî düşünceler, eserleri de zapt ü rapt almaya mı sevk etti esâtizeyi?

 

[Levent Çelik]

O günlerde bu günki kadar bilgi kirliliği olduğunu sanmıyorum. Böyle okunduğu için olduğunu düşünüyorum.

 

[Levent Çelik]

Dönderir midir, döndürür müdür? Darülelhan'da 1.si. İlk nota Darülelhanın yenilenmişi olmasına rağmen Döndürür olarak çevrilmiş.

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Dönderir doğrusu. Ancak bu arz ettiğimiz husus bilgi kirliliğinden kaynaklanmıyor. Baktığım bütün eski ve muteber kaynaklarda bu eserin notası do-re diye başlıyor. Altını çiziyorum, bütün. Tek bir istisnası yok. Böyle olunca Dârülelhân'ın müdahelesi olduğu sonucu ortaya çıkıyor. Ha o da bir zevkli versiyondur, eyvallah. Ama bu hususa dikkatinizi çekmek istedim. Başka arkadaşlar da bu konuyu araştırabilirler. Bilmediğimiz çok şeyi öğreniyoruz, öğreneceğiz.

 

[huseyink]

Haruncuğum şimdi gördüm mesajlarını. Bazı eski notalarda Darülelhan'daki gibi. Hamparsum notasının başını iliştiriyorum. Darülelhan heyetinin nazariyata uygun olsun diye değişiklik yaptıklarını pek sanmıyorum doğrusu.

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Değerli Hüseyin,
Levon Efendi'nin 138 numaralı defterinden bir kesit paylaşmışsın, kaynağını da yazalım istifade etmek isteyen dostlarımız müracaat edebilsin. Bizzat Zekâî Dede'den geçilerek notaya alınmış olan ve Zekâî Dede'nin de bizzat Dede Efendi'den geçtiği versiyonda -ki takdir edersin, bu kaynak çok daha muteberdir- eser yine çârgâh nevâ nevâ nevâ olarak başlıyor. Ekteki notayı inceleyebilirsiniz. Levon Efendi anlamlı bir istisna olmuş elbette ama bu, durumu değiştirecek kadar yeterli değil. Dârülelhân'ın nazariyata uygun bir değişiklik yaptığını söylemedim ama bizzat heyettekilerinin hocaları olan Zekâî Dede'den gelen tarzı neden değiştirdiklerini ise doğrusu anlamlandırmak güç..Ezcümle bir eser hakkında yorum yapabilmek için çok fazla kaynağa bakmak ve sonuca öyle ulaşmak lazım gelir. Sadece Dârülelhân ve Levon Efendi'nin notasıyla olmaz bu iş...
Ha dostlar bu arada, Zekâî Dede'nin bizzat Dede'den geçtiği bu versiyonu yakında kaydedeceğiz, meşhur hadiseyi bilenler bu eseri Zekâî Dede'nin Dede'den yalnızca meyâna kadar meşk ettiğini ve Dede'nin "Oğlum ben bu bestenin meyânını unuttum, başka bir gün geçeriz. Sana filanca şarkımı meşk edeyim" dediğini hatırlayacaktır.
Vesselâm,

 

[huseyink]

Sevgili Harun, benim yolladığım nota daha güvenilir demek istemedim. Darülelhan dışında da böyle bir yazım varmış demek istedim. Sen daha çok kaynağa baktığın için daha doğrusunu bilir, doğru sonuca ulaşırsın, biz de öğreniriz. Ne güzel, kaydını yaptığınızda o şeklini de dinleriz.