Sözlü Eser Nettim Sana Ben Bi-Vefa Zalim - Osep Ağa - Irak

[Makam]

Eser:

Nettim sana ben bi-vefa zalim​

Bestekâr:

Osep Ağa​

Güfte Sâhibi:

Belirsiz​

Makam:

Irak​

Form:

Şarkı​

Usûl:

Aksak​

Güfte:

-​

Kaynak:

Sanat Müziği Notaları​

İSAM - Cüneyd Kosal Türk Musikisi Arşivi | v8, v9​

Diğer Bilgiler:

Bu eserin bestekârı ile ilgili tartışma var ve notalarda da bunu görmek mümkün. ​

Arşiv No: 7821 -​

v8 | Notlar: Defterde bestekarı İsmail Dede Efendi olarak yazılmıştır.​

v9 | Diğer Bilgiler: KD-30/15 s.54​

v10 | Ahmet Yağmur Kucur: "Şarkıyı Hafız Kemal'in LA 202767 numaralı Odeon plağına okuduğu kayıttan notaya aldım"​

 

[nihavend]

Bestekar olarak, v1, v3, v4 ve v6 notalarında Osep Ağa; v2, v5 ve v7 notalarında ise İsmail Dede yazılı. Aynı ihtilaf ISAM'dan gelen Cüneyt Kosal Arşivi notalarında da var; v8 notasında İsmail Dede, v9 notasında ise Osep Ağa yazılı.

 

[Levent Çelik]

Insan beyni ne acayip. 1. notadan Osep Ağa olarak okumuştuk ilk defasında, o yüzden olsa gerek Dedeye ait gibi gelmiyor.

 

[Berâat]

Insan beyni ne acayip. 1. notadan Osep Ağa olarak okumuştuk ilk defasında, o yüzden olsa gerek Dedeye ait gibi gelmiyor.

Psikolojide koşullama örneği

 

[Ahmet Yağmur Kucur]

Şu bestekâr karışıklığına bir açıklık getirelim. Ahmed Avni Konuk (ö. 1938)'un 1317 (miladi 1899/1900) yılında basılan Hanende isimli güfte mecmuasında, ekteki fotoğrafta gördüğünüz üzere "Netdim sana ben bi-vefa canım" güfteli şarkının Oseb Ağa'ya ait olduğu yazıyor. Ancak bununla birlikte bestekârın isminin yanında "sofyan" yazıyor. Mevzubahis eserin usulü aksak olduğundan, bestekâr hususunda "Dede mi, Oseb mi" karışıklığının sebebinin Oseb Ağa'nın aynı güfte ve aynı makamdan başka bir şarkısı olmasından kaynaklandığını söyleyebiliriz.

Özetlemek gerekirse, mevzubahis eser Dede'nindir. Oseb Ağa'nın da ırak makamından aynı güfteyle bir şarkısı vardır, ancak bunun usulü sofyandır ve notası günümüze ulaşamamıştır.

 

[Levent Çelik]

Teşekkürler Ahmet.

 

[Ahmet Yağmur Kucur]

Rica ederim Levent abi.

 

[Derûnhân]

Özetlemek gerekirse, mevzubahis eser Dede'nindir. Oseb Ağa'nın da ırak makamından aynı güfteyle bir şarkısı vardır, ancak bunun usulü sofyandır ve notası günümüze ulaşamamıştır.

Söylediklerinize göre eser Dede'nin gibi.

Ama yâni bir bestekâr bir güfteyi tekrar kullandı diyelim, neden yine aynı makamda besteler ki? Buna anlam veremiyorum.

 

[Ahmet Yağmur Kucur]

Söylediklerinize göre eser Dede'nin gibi.

Ama yâni bir bestekâr bir güfteyi tekrar kullandı diyelim, neden yine aynı makamda besteler ki? Buna anlam veremiyorum.

Çok sık rastlanılan bir durum değil, yakın dönemde örneklerini görüyoruz az da olsa. Eski dönemde olunca da böyle karışıklıklara mahal veriyor işte.

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Arkadaşlar bestekârı belirlerken metot böyle olmaz. Ahkâm kesmeyelim kendi kafamıza göre. Bir eserin bestekârını tayin etmek çok ciddi bir iştir. Hânende’ye ve birkaç notaya bakmakla olmaz. Yazma mecmuaları ve eski Hamprsum defterlerini incelemek, mukayese etmek gerekir. Şimdilik bu eserin Dede’ye ait olma ihtimalinin düşük olduğunu düşünüyorum. Net bir bilgiye rastlarsam paylaşırım.
Yağmurcum aynı eser farklı usûllerle mecmualara yazılır. Bu, Arel/Ezgi sistemi gelmezden evvel terminolojide bir birlik kurulamamış olmasından kaynaklanıyor. Tekraren bestelenen güfteler eskiden genellikle beste ve semâîlerde karşımıza çıkıyor. Bu tip sıradan güftelerin tekrar tekrar bestelenmesi pek görülen bir durum değil. Tekrar söylüyorum, eserin bestekârı konusunda konuşmayı basite alırsanız “klasik” diye adlandırdığımız bir müzikten değil “geleneksel ve yerel” bir müzikten bahsetmiş oluruz. Belirleme ihtimalimiz varsa, doğru bestekârı bulmak için büyük gayret sarf etmeliyiz. Kaydı paylaştığın için teşekkür ederiz.

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Ayrıca unutmayın ki, bestekârı bilinmeyen ya da nota yazarının bestecisini bulamadığı pek çok eser Dede’ye yamanmıştır. Dede Efendi’nin eserlerinin önemli bir kısmı elimizde, bestekârlıkta nasıl mümtaz bir yer işgal ettiğini biliyoruz. Bu şarkının çok seçkin melodilerle örülmemiş, basitçe bir şarkı olduğu ortada. Dede’ye ait olduğunu katiyen zannetmiyorum. Neticeyi ileride anlarız.

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Hânende’deki şarkılarda usûl bilgisinin yanlış yazıldığı oluyor, bunu da hatırlamakta fayda var.

 

[Levent Çelik]

Af buyur ağam hevesliyiz biraz işte

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Estağfirullah hocam, rica ederim Divanmakam’ı ciddi bir platform olarak gördüğüm için burada en doğru bilgileri vermeye çalışıyorum. Bu bilgileri düzeltirken çok dikkatli olmak zorundayız. Yoksa bu yolda verdiğimiz emekler heba oluyor. Bu arada bu eserin Dede Efendi ile hiç bir alakası olmayıp, yeni bir bilgi çıkana kadar Osep Ağa’nın olarak yazılması gerekmektedir. Kaynaklarda dolaştım epeyce. Hânende ve muasırı olan mecmualar dışında hiç bir yerde yok bu şarkı. Zaten Dede’nin böyle bir şarkısı olacağına hiç ihtimal vermemiştim.

 

[Levent Çelik]

Aynen bana da öyle geliyordu eskiden beri, Dede değil diye düşünüyordum. ama belgeyle gelince Ahmet, zannın kiymeti o kadar.

 

[Ahmet Yağmur Kucur]

“Kendi kafama göre ahkâm kestiğim” yok. Ben ulaşabildiğim en eski kaynağı esas alarak fikrimi beyan ettim, daha eskisine ulaşılırsa ona itibar ederiz.

 

[Ahmet Yağmur Kucur]

Şarkıyı Hafız Kemal'in LA 202767 numaralı Odeon plağına okuduğu kayıttan notaya aldım. Nota da ektedir.
Kayıt için buyrunuz:

 

[Levent Çelik]

Fikir beyan etmek; "böyle de bir şey var, bu da kenar da seçenekler arasında dursun" şeklinde olabilir.
En azından kendi gözlemlediğim şekliyle böyle idi.

Ahmetcim seni takdir ediyoruz, araştırıyorsun, çalışıyorsun zulalarda hapsolmuş duyulmadık kayıtları paylaşıp bir de notasını yazıyorsun, kendin icrâ ediyorsun. Emekler zayi olmaz.Fakat biraz tez canlı ve birazcık da inatçı tarafın var o da gençlikten kaynaklaniyor. Bende de vardı, zamanla fazlalıklar törpüleniyor. "Her şeyin hayırlısı olan ortayı" buluyor ya da bulmaya yaklaşıyor insan yaş aldıkça.
Mûsiki bir ilimse, ilimde gücenme olmaz, bir tek belgeyle değil, bircok kaynağı araştırıp paylaşıp ortaya dökerek, ve hep birlikte istişare ederek, mümkin olan en doğru neticeye ancak ulaşabiliriz...

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Arkadaşlar yeni yazılan notaların bestekâr bilgisini yazarken kullanıcılarımızın kendi çıkarımlarına göre belirledikleri bestekârları yazmalarına müsaade edemeyiz. Aksi takdirde burası bir bilgi çöplüğüne döner. Divanmakam’daki emeğimize binaen bu konuyu çok önemsiyorum. Daha fazla vakit israf etmeyelim, halledip geçelim. Teşekkürler.

 

[Ahmet Yağmur Kucur]

Arkadaşlar yeni yazılan notaların bestekâr bilgisini yazarken kullanıcılarımızın kendi çıkarımlarına göre belirledikleri bestekârları yazmalarına müsaade edemeyiz. Aksi takdirde burası bir bilgi çöplüğüne döner. Divanmakam’daki emeğimize binaen bu konuyu çok önemsiyorum. Daha fazla vakit israf etmeyelim, halledip geçelim. Teşekkürler.

Eserin konusunda zaten bestekâr için “Dede Efendi” yazıyordu. Benim yazdığım notada da bu duruma aykırı bir şey yok. Yazdığım notanın diğer versiyonlardan farklı olması sebebiyle v10 olarak eklenmesini talep ediyorum. Daha eski bir belge ile Oseb Ağa’ya ait olduğunu öğrenirsek tabii ki düzeltirim ben de.

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Yağmurcum baktım az önce eski sisteme, evet haklısın, eser Dede’ye yazılmış. Ancak Dede Efendi’nin şarkıları ile ilgili onun dönemine ait listeler var elimizde. Bu şarkı oralarda yok. Kronolojik olarak mümkün değil Dede’ye ait olması. Eldeki yegâne kaynak birkaç matbu güfte mecmuası ve orada da Osep Ağa’ya kayıtlı. Senin eklediğin de dâhil buna. Dolayısıyla yazdığın yepyeni notayı doğru bilgi ile yazmanda fayda var. Şüpheli durumlarda ise bir “?” koymamız gerekir. Bestekâr konusunu ciddiye almalısın. Bu konuda araştırma yapmak istiyorsan bilâhere yardımcı olabilirim sana. Sevgiler

 

[Ahmet Yağmur Kucur]

Ben Oseb Ağa'ya ait aynı güftedeki ırak şarkının sofyan olduğunu Hanende'de gördüğüm için bu bestekâr karışıklığının olabileceğini düşünmüştüm. Dede'ninki aksak, Oseb Ağa'nınki sofyan ve bu yüzden birbirine karışmıştır herhalde diye düşünmüştüm. Çünkü yukarıda gördüğümüz dört eski notada bu eser Dede'ye kayıtlı. Bu şarkının o döneme ait Dede'nin şarkıları listelerinde olmamasına mukabil belki şu söylenebilir. Refik Fersan, Artaki Candan gibi daha sonraki dönemin bestecilerinin bile birçok bestesi benim araştırabildiğim kadarıyla hiçbir kaynakta yazmıyor. Yalnızca bu eserler eğer plaklara okunmuş ve plak etiketi üzerinde bestekâr bilgisi yazılmış ise biz onun Refik Fersan'ın bestesi olduğunu öğrenebiliyoruz. Elime geçen Safiye Ayla, Lale-Nergis plaklarında bunlara müteaddit defa rastladım, bazılarını da bu bilgilerden hareketle notaya aldım.

Her neyse, yine de temkinli davranmak adına kendi yazdığım notadaki bestekâr kısmını senin "?" önerin üzerine "Dede Efendi (?)" olarak düzelttim Harun abi. Bu konuda daha detaylıca araştırma yapabilmeyi isterim tabii, yardımcı olmandan memnuniyet duyarım; birikiminden istifade etmiş olurum. Sevgiler...

Moderatör tarafından burada bulunan dosya(lar) ilk mesaja taşınmıştır.