Sözlü Eser Devr-i Lalinde Baş Eğmem Bade-i Gül-Fame Ben - Faik Bey (Hacı) - Tahir Buselik

[Makam]

Eser:

Devr-i lalinde baş eğmem bade-i gül-fame ben​

Bestekâr:

Faik Bey (Hacı)​

Güfte Sâhibi:

Nevres-i Cedid​

Makam:

Tahir Buselik​

Form:

Beste​

Usûl:

Hafif​

Güfte:

-​

Kaynak:

Sanat Müziği Notaları​

Diğer Bilgiler:

Arşiv No: 3326 -​

 

[mstferngzl]

Güfte şairi Ali Riza Paşa imiş.

Devr i lâ'linde baş eğmem bâde i gülfâme ben
Sâye i pîr i müganda minnet itmem cama ben

Anberin zülfün getirdi başıma sevdaları
Yoksa nerden düş olurdum bu hayâl i hâma ben

Hâlini gördüm esîr oldum kemend i zülfüne
Dâne için kendimi saldım düşürdüm dâme ben

Geh esîr i gurbet eyler geh enîs i gamm benî
Şaşmışım bilmem nc itsem bn dil i nâkâma ben

Halk ile lâzımdır oldukça mümâşat eylemek
Ger bana uymazsa eyj'am uyarım eyyama ben

Kâ'be i kuyun tavaf etmek için şâm ü seher
Hûn i eskimden hüründüm bir kızıl ihrama ben

Kûy i gurbetde ne bir bildik ne bir gamhor var
Kim getirsin ger yazarsam yâra bilmem nâme ben

Eylerim «dârii'sSelâm»' ı kendime «beytü'Ihazen »
Hasret i hâl i siyahınla gidersem Şam'a ben

Telhkâ m olmaz senin şîrin kelâmından «Rizâ»
Sen hemen eyle tekellüm razıyım düşnâma ben

Kaynak: Bursalı Mehmed Tahir - Osmanlı Müellifleri - II. CİLT

 

[Murselin]

Güfte şairi Ali Riza Paşa imiş.

Devr i lâ'linde baş eğmem bâde i gülfâme ben
Sâye i pîr i müganda minnet itmem cama ben

Anberin zülfün getirdi başıma sevdaları
Yoksa nerden düş olurdum bu hayâl i hâma ben

Hâlini gördüm esîr oldum kemend i zülfüne
Dâne için kendimi saldım düşürdüm dâme ben

Geh esîr i gurbet eyler geh enîs i gamm benî
Şaşmışım bilmem nc itsem bn dil i nâkâma ben

Halk ile lâzımdır oldukça mümâşat eylemek
Ger bana uymazsa eyj'am uyarım eyyama ben

Kâ'be i kuyun tavaf etmek için şâm ü seher
Hûn i eskimden hüründüm bir kızıl ihrama ben

Kûy i gurbetde ne bir bildik ne bir gamhor var
Kim getirsin ger yazarsam yâra bilmem nâme ben

Eylerim «dârii'sSelâm»' ı kendime «beytü'Ihazen »
Hasret i hâl i siyahınla gidersem Şam'a ben

Telhkâ m olmaz senin şîrin kelâmından «Rizâ»
Sen hemen eyle tekellüm razıyım düşnâma ben

Kaynak: Bursalı Mehmed Tahir - Osmanlı Müellifleri - II. CİLT

Ekli dosyayı görüntüle 76685

Ekli dosyayı görüntüle 76686

Efendim, bu meşhûr ve çok güzel gazel Ali Rıza Paşa'nın değil; Paşa'nın evlâtlık gibi yetiştirdiği 19. yüzyılın seçkin dîvan şâirlerinden Nevres-i Cedîd olarak da bilinen Osman Nevres Bey'indir. Bu hususta uzun tartışmalar da olmuştur. Konu ile ilgili teferruat İbnülemin'in Kemâlü'ş-Şuarâ (Son Asır Türk Şâirleri) kitabının Nevres maddesinde yer almaktadır.

 

[mstferngzl]

Çok teşekkür ederim Mürselin Bey

 

[nihavend]

Konu ile ilgili teferruat İbnülemin'in Kemâlü'ş-Şuarâ (Son Asır Türk Şâirleri) kitabının Nevres maddesinde yer almaktadır.

Bu düzeltme için kaynak, mezkur kitap mı acaba?

Bu şiirle alakalı bir başka anekdotu teyit etmek için bu esere ve yine İbnülemin Mahmud kemal'in Hoş Sada'sına biraz bakındım. Yanlış anlamadıysam, Nevres maddesinde İbnülemin, bu konuda pek bir hüküm vermyor gibi geldi. Hoş Sada'nın bir yerinde (Cemil Bey maddesi) ise açıkça ve kısaca Rıza Paşa'nın olduğunu yazıyor.

 

[nihavend]

Anekdotu da yazayım.

İbnülemin Mahmud Kemal, iki farklı tarih ve yerde bu şiirin son mısrasını değiştirerek espri konusu yapıyor. Birini Hoş Sada'da kendisi anlatıyor. Cemil beyin katıldığı bir ev meşkinde, ona iltifat için ilgili mısrayı "sen hemen eyle terennüm, razıyım düşnama ben" şeklinde değiştirerek söylemiş. Diğeri, Alaeddin Yavaşça'dan naklen pek çok yerde geçiyordu. Üstad Hüzzam makamını pek tercih etmez, evindeki meşklerde sıra bu makama geldiğinde biraz huzursuzluk ifade edermiş. Bir seferinde de Hüzzam okunacağını söyleyen Alaeddin beye, yine aynı mısrayı şöyle değiştirerek takılmış: "Sen hemen eyle terennüm, razıyım Hüzzam'a ben".

 

[Levent Çelik]

Hüzzam meselesini, "Sen yaparsan olur dinlerim derdi" diye anlatırdı hoca. Devamında da "Ibnulemin'in hassas bir kulağa ve iyi bir musıki zevkine sahibi olduğunu dolayısıyle Hüzzam gibi netâmeli seslere sahip bir makamı herkesten dinlemek istemezdi" şeklinde ilâve ederdi.

 

[Murselin]

Bu gazel hakkında, İbnülemin'in Son Asır Türk Şairleri kitabındaki Nevres maddesinde yer alan bahsi aşağıya ekliyorum.

 

[Mahzen-i Esrâr-ı Mûsikî]

Dostlar bu bilgileri burada zikrettiğiniz için müteşekkiriz. Ne kadar güzel bir gazel, değil mi? Şuradaki hayal gücüne bakınız...:
"Kâ'be-i kûyin tavâf etmek içün şâm ü seher
Hûn-i eşkimden büründüm bir kızıl ihrâma ben"

 

[Derûnhân]

Bu gazel hakkında, İbnülemin'in Son Asır Türk Şairleri kitabındaki Nevres maddesinde yer alan bahsi aşağıya ekliyorum.

Ben tereddütte kaldım, emin olamadım yazılanların hepsini okuyunca.

Sizce güfte sâhibini değiştirmeli miyiz? Ona göre işlem yapayım. Sağ olunuz Mürselin Bey.

 

[Murselin]

Ben tereddütte kaldım, emin olamadım yazılanların hepsini okuyunca.

Sizce güfte sâhibini değiştirmeli miyiz? Ona göre işlem yapayım. Sağ olunuz Mürselin Bey.

Benim kanaatim o yönde. Osman Nevres divanının tenkitli metnini yayınlayan Bayram Ali Kaya hocamız da bu gazel çevresindeki tartışmayı ayrıntılı olarak ele almıştır. Önümüzdeki günlerde o yazıyı da burada paylaşmak istiyorum. Böylece bir ortak kanaate ulaşılabilir sanıyorum.

 

[Derûnhân]

Düzenledim ilk mesajı, teşekkürler her zamanki gibi.