Sohbet Soru Akord Kelimesinin Türkçesi?

[Sadikkara]

Selâm dostlar, malum akord batı kökenli bir kelime. Bu kelime yerine ne kullanılırdı? Sizler sazınızı “akord etmek” istemiyorsanız, yerine hangi kelimeyi, fiili kullanıyorsunuz Selef bu hususta ne dermiş? Sohbetinize müştakız..

Selam ile

 

[Derûnhân]

Eskiyi bilemiyorum ama "ses ayarı, ses rengi, ses düzeni" diyebiliriz sanki?

Sazımın ses ayarını yapıyorum.
Sazımın ses rengini düzenliyorum.
Sazımın ses düzenini ayarlıyorum.

İki kelime yerine yeni bir tek kelime türetmek gerekirse "âhenk" kelimesini fiileştirebiliriz belki de?
"Sazımı âhenkliyorum."

 

[Levent Çelik]

Üniversal olarak kullanılan mesleki tabirlerin olduğu gibi kullanılması taraftarıyım.

 

[Marş Araştırmacı]

Aslında "Akkord" armoni müziğinde kullanılan enaz iki notanın birleşimin bir kelimesi, genelde 3lük akkordlar kullanılır.

Ama enstrumanın sesini ayarlamakta neden "akort" denildiğini açıkcası pek bilmiyorum. Akort / Akkord'un dahaziyade armoni müziğinde kullanılan bir kelime olarak biliyorum.
İngilizcede'de "tune" yani "ayar" kelimesi kulmanıliyor, eğer enstrumanı ayarlamayı kastediyorsan. Ama armoni müziğinde bir akkord notalamasını kastediyorsan, "akkord" kelimesinde kalsın.

 

[Sadikkara]

@Marş Araştırmacı enstrumanın tellerini doğru seslere ayarlamayı kasdediyorum.

Mesela benim hocam, tanburumun en alt 2 telinin birbirini tutmadığını ima ederek “o alt 2 teli kaynaştır” demiş idi birgün; çok hoşuma gitmiştir hep aklımda.. Yani aynı seste olması gereken ve beraber basılan/kullanılan 2 tel için bu ifadeyi kullandı. Fakat bu sazın bütün bir akordunun bozukluğu için kullanılamaz diye düşünüyorum. “Sazın ahengi bozuk telleri kaynaştırayım bi” denebilir ama bir örnek/delil lazım. Akord olunca da “kaynaştı” mı diyeceğiz? Sakıt oluyor zannımca.

“Sazın ahengi yok” eskiden de deniyorsa, ben kullanmaya başlayacağım inşallah oradan yürürüm

Diğer bir kelime “düzen/-ini yapmak” olabilir, düzmek kelimesi kadîm güzel bir türkçe. Bağlamada farklı akord sistemleri için “düzen” kelimesi de hala kullanılıyor yaygın olarak. Fakat “akordum bozuk” yerine “düzeni bozuk” diye söyleyeni duymadım. Vel hasıl-ı kelâm, bu kelimeleri kullanan bir insan, bir örnek olsa güzel olur.

Bizim mızraplı sazlarımız için kullanılan eski bir kelime vardır bence, bağlama geleneğinde mevcut olabilir; muhtemelen incesazlarımız için de aynı/yakın bir kelime kullanılıyordur.

İlk adım olarak elimizde herkesin kullandığı, 2 kelime var, akord/akordlarımız “bozuk” veya “tutmuyor” diyoruz. Bu 2si başında başka bir kelime ile kullanılıyordur ama ne?Mesela: aheng tutmadı/bozuk - düzen tutmadı/bozuk muhtemeldir @Derûnhân dediğiz gibi; ahenglemek hoşuma gitti Arzum yerini tesbit edebileceğimiz bir edebi eserde veya belgede kullanılan geçmişi olan bir kelime.

 

[Sadikkara]

A lexicon, English and Turkish, shewing in Turkish, the literal, incidental, figurative, colloquial and technical significations of the English terms, indicating their pronunciation in a new and systematic manner and preceded by a Sketch of English etymology, to facilitate to Turkish students the acquisition of the English language : Redhouse, James W. (James William), Sir, 1811-1892 : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive

Lexicon osmanîce’de bayağı misal var, fakat dilbilimle ilginenen birileri tasdîk etse güzel olur, sözlükte ikinokta kullanımı eşanlamı belirtiyor heralde; ben de en altta sözlükten aynen aktardım.
Paylaştığım görselden anlayabildiğim şunlar:

-Akordlu: Doğru veya Aheng
-Akordsuz: Ahengsiz veya Yanlış
-Akord etmek: Aheng etmek, Sesi düzeltmek veya Saz düzeltmek (düzeltmek akordculuk terimi de olabilir, metinlere bakmak lazım)
-2 sazın akordlarının tutması: Uymak veya Aheng gelmek(?) (sözlüğü tam okuyamadım )

Şimdilik böyle kalsın, subject verb adjective vs gibi detaylı bir şekilde kullanıma bakmak lazım, eğer anladığım birşeyler olur ise yazdığımı güncellerim inşallah.

Görselden ufak bir kısım haddime olmayarak:

Tunable: “aheng edilmesi mümkün”
Tunably: “aheng olarak”
Tune: “Aheng: Düzen”
In tune: “Doğru: Aheng”
Out of tune: “Yanlış: Ahengsiz”
Tune: “Aheng etmek: sesi düzeltmek”
Tune: “Sesce uymak: Aheng (..)mek” {“aheng gelmek” olabilir.}
Tuneful: “Hoş elhan: Pür aheng(?)”
Tuneless: “ Ahengsiz”
Tuning fork: “saz düzeltmekte müst`amel..”

 

[Marş Araştırmacı]

Bence de "ahenk" denilsin. "Akort" veyahut "akkord" bu konuda biraz olumsuz görüyorum, akkord sadece en az iki notanın birleşimde kulmanıliyor, yani galiba Sazın iki tellerini birleşik amaç için kullanıldığı için mi bu terim kullanıliyor(?) Genelde sadece bir telini ayarlanırsa hep "tune" edilir yani ahenk. Bunun sayesinde bir düzgün akkord oluşturulabilinir.

Bu konuda "ahenk" denilmesi bence daha uygun.

 

[-Osman-]

Belediye kursuna gidiyordum bir aralar hocam "düzmek" derdi. Bağlamayı düzmek, bağlamayı düzdüm, bağlamamın düzüğü bozuldu, bağlamanı düzmeden getirme... gibisinden kullanırdı o. Ne kadar doğrudur bilemem. Bağlamayı düzmek çok mantıklı gelse de "düzüğü" bana biraz mantıksız kaçıyor. Yine de söylemesi garip değil, ağıza oturuyor.

 

[nihavend]

Popüler bir ek aslında. -ık, -ik, -uk, -ük... Örnekteki de düzmek fiilinden -ük eliyle türüyor olmalı. Açmak fiilinden açık, seçmek fiilinden seçik gibi. Ya da sönük, bölük, dönük, düşük vs..

 

[HABİB DİŞKAYA]

BATI KÖKENLİ BİR SÖZCÜĞÜ KULLANMAYALIM DERKEN,FARSÇA BİR SÖZCÜĞE YÖNELMEK AYNI ANLAMA GELİR. İNGİLİZCEDE KULLANILAN "TUNING" AYARLAMA ANLAMINDADIR.RADYODA DOĞRU İSTASYONU BULMAK FINE TUNING YANİ İNCE AYAR ANLAMINDADIR. TÜRKÇEDE KULLANILACAK SÖZCÜK DÜZEN VE AYAR SÖZCÜKLERNİ İÇERECEK SÖZ DÜZÜMLERİNİ İÇERMELİDİR.