- Mesajlar
- 251
- Tepki Puanı
- 357
Bu sazende hanımablamız Tanpura için,
Tan: melodi, cümleler, notalar, notalardan oluşan cümle;
Pura: bütün, tam.
Yani "(okunan) melodiyi/nağmeleri tamamlayan" anlamına gelir diyor.
Bu bir eşlik sazı, karar sesleri verebiliyor sadece. Yani hakikaten "tamlayan" görevinde. Bizim saz farklı ama şekli, aheng tellerinin akordu, tellerin geçtiği eşikler, enîni, uzayan alakalı sesler ve zırıltısı bayağı benziyor. Sanki bu sazın bazı özellikleriyle, bağlama birleştirilmiş gibi. Tanburun tasarımında bu sazın sesini meydana getiren fizik kanunlarından, üretim tekniklerinden istifade edilmişse şaşırmazdık. Çünkü değişik/alışılmışın dışında ses fiziği uygulamaları var iki sazda da. Uzun tel boyu, büyük bir tekne hacmi vs gibi icrayı zorlayan unsurlar bir arada bulunuyor.
Tanburun bütün tellerine bir arada vurunca da bu "tamlayan" tını daha kısıtlı olmakla beraber gayet benzer şekilde elde edilebiliyor. Musıkimizde zemin seslerini tutma işini üstlenen tek saz da Tanbur diyebiliriz herhalde. Çeng bırakılmamış olsa belki o da olabilirdi. Yani birçok benzerlik mevcut.
Tanburun, Sümer "Pantur"undan dönüştüğü iddiası bir fikir olduğu halde literatürü kaplamış bulunurken, Tanpura veya bağlama gibi yaşayan sazlar üzerinden tarihi araştırmalar yapmak çok daha makul ve hamasetten uzak.
"Tanbur" isminin aslı, işbu etimolojik açıklamaya da dayanıyor olabilir, Allahu alem. En azından kelimeler anlamlı ve yerinde.
Bu konudaki bilgilerin aslında bir "tahmin yarışı" olduğu TDV'nin TAMBUR maddesi okununca görülebilir.
Son düzenleme: