Mehmet Uğur Ekinci'nin
Edvar-Tahran incelemesine göre bestekâr belirsiz değil, Kantemiroğlu'dur.
Bununla birlikte, biraz haddimi aşarak, bu usûlle ilgili son zamanlarda fark ettiğim bir şeyler söyleyeyim:
Kantemiroğlu Edvârında (ve bildiğim kadarıyla daha eski kaynaklarda) 10 zamanlı bir "aksak semâî/semâî-i lenk" usûlü yoktur. Onun yerine, bu eserde görüldüğü gibi 10 zamanlı bir "semâî-i rakkas" usûlü vardır; ki Owen Wright da başka bir 10 zamanlı usûl bulamadığından bu usûlü 10 zamanlı semaîler için kullanmıştır. Her ne kadar bu usûl zaman olarak uysa da, 10 zamanlı eserlerde ısrarlıca kullanılan noktalı sekizlikler ve usûldeki ikinci "tek" darbında başlayan melodik cümleler beklenmedik bir düzüm yaratmaktadır.
Bu yüzden, Ekinci'nin yürük semâî-aksak semâî ilişkisi hakkında söylediklerini ve Edvâr'da bu teoriyi destekleyen detayları dikkate alarak, 17. yüzyılda semâî ve aksak semâinin farklı usûller değil, aynı usûlün aksatılmış/aksatılmamış hâlleri olduğunu düşünmeye başladım. Şöyle ki, Semâî usûlünün 17. yüzyıldaki darpları, günümüzdeki yürük semaî usûlü ile aynıdır, ve gidişi "
2+2+2+
2+4" olarak gösterilebilir. Kantemiroğlu da bu usûl bilgisini hem 6, hem de 10 zamanlı eserler için kullanmıştır. Bu bilgiyle Edvârdaki 10 zamanlı semâîlerin "
2+1+2+
2+3" melodik gidişini birleştirince, ve aksak semâî'nin semâî usûlünden geldiğini kabul edince; belirli çıkarımlar yapabiliyoruz, bunlar:
- Kantemiroğlu'nun Edvâr'ı yazdığı zamanlarda Aksak Semaîlerin yeni oluşmaya veya yaygınlaşmaya başladığı.
- MSS'de bu usûlün hiçbir semâîde kullanılmayışı (hattâ, belki bir eser dışında hiçbir yerde kullanılmamıştır, bkz. "Şarka giden kuşça cânım beruyi") da buna destek olarak gösterilebilir.
- Aksak semâînin yeni oluştuğu zamanlarda farklı bir usûl kabul edilmediği.
- Kuvvetli bir ihtimâlle o zamanki aksak semaî usûlünün darplarının semâîden çıktığı, ve daha çok farklılaşmadığı.
- Melodik gidişi dikkate alarak, yâni her "düm" den sonraki "tek" darbının süresini 1 zaman azaltarak; semâî usûlünden (ekte gönderdiğim şekilde) "reconstructed" bir aksak semaî oluşturabiliriz.
Son bir not: Kaçırdığım, unuttuğum veyâ yanlış bildiğim/aktardığım bir şey var ise özür dilerim, böyle bir durum varsa, benden daha tecrübeli birilerinden gelen kısa bir cevap beni çok memnun eder.
